Làng cổ Đường Lâm – Làng của đá ong

Một đoạn tường đá ong ở Đường Lâm

Gạch đá ong không chỉ có mặt ở mọi công trình xây dựng của làng Đường Lâm mà nó còn được làm nền đường đi và vây xung quanh các gốc cây ở khu di tích thờ hai vị vua là Ngô Quyền và Phùng Hưng.

* Gạch đá ong - một nét văn hoá truyền thống và nét trang trí nổi bật ở làng cổ Đường Lâm.

Nằm cách Hà Nội khoảng hơn 50 km và cách thị xã Sơn Tây – Thành phố Hà Nội chừng 5 km về phía đông bắc làng cổ Đường Lâm đã trở thành khu du lịch thu hút được đông đảo khách du lịch tới thăm quan. Đến thăm quan làng cổ du khách vừa cảm nhận được vẻ đẹp cổ kính vừa khám phá được không khí thanh bình, dịu mát của làng quê Việt Nam.

Đọc nhiều, nghe nhiều nhưng thực sự làng cổ Đường Lâm vẫn gây sự tò mò cho chúng tôi. Câu nói: “Trăm nghe không bằng một thấy” đã thôi thúc chúng tôi tiến hành chuyến thực tế đến thăm làng đầy thú vị giữa thầy và trò khoa Việt Nam học.

* Xây đình bằng đá ong

Quả không sai chút nào! Khi dừng chân tại đình làng tôi mới cảm thấy một cảnh quan rất lạ, rất đẹp và rất Việt nữa. Khung cảnh xung quanh đã gây sự chú ý cho mọi người nhưng với riêng tôi một điều băn khoăn khi tôi tới đây đó là những viên gạch ĐÁ ONG.

* Gạch đá ong được làm như thế nào?

Tôi đã dạo quanh các làng cổ ở Đường Lâm để tìm hiểu và rồi đề tài tuy nhỏ bé nhưng đã khiến tôi viết lên những nghiên cứu và những tìm hiểu của mình về các công trình được xây bằng gạch đá ong. Lúc đầu tôi cũng nghĩ giống nhiều bạn rằng đá ong được người dân trong làng đúc, chế tạo ra để làm vật liệu chủ yếu cho các công trình trong làng. Nhưng đó chỉ là sự suy luận, mà theo thực tế tôi đã phỏng vấn cụ Hà Văn Soạn, 75 tuổi, giữ chức ban quản lý di tích đình của làng Mông Phụ. Khi được hỏi cụ tận tình nói: “ Gạch xây trên các bức tường của ngôi nhà cổ, hay xung quanh các ngôi đình,…không phải là gạch thường như ở các vùng quê khác có mà ở đây là xây bằng gạch đá ong. Gạch đá ong có từ trong tự nhiên, sẵn có dưới lòng đất và được người dân đào lên rồi dùng khuôn cắt thành viên. Đây được xem như là vật liệu chủ yếu để xây dựng các công trình, đặc biệt là các công trình mang tính chất cổ xưa. Vì vậy mà được gọi là làng Việt cổ đá ong”.

* Tác dụng của gạch đá ong

Đá ong vốn là loại gạch chắc chắn, có tính bền cao và những cái tưởng chừng như sần sùi kia lại chính như là nét hoa văn trang trí hết sức tinh tế góp phần tôn thêm tính thẩm mỹ cho ngôi chùa. Gạch đá ong được dùng để xây đình, chùa nhằm mục đích vừa tạo nên tính bền vững, kiên cố cho các ngôi công trình luôn hiên ngang trước mọi thiên tai và chống chọi với bất kỳ kẻ thù xâm lược nào. Những ngôi nhà cổ đã được xây bằng gạch đá ong hiện nay vẫn rất chắc chắn tuy nó đã trải qua thời gian rất dài gần 400 năm.

Gạch đá ong không chỉ có mặt ở mọi công trình xây dựng của làng Đường Lâm mà nó còn được làm nền đường đi và vây xung quanh các gốc cây ở khu di tích thờ hai vị vua là Ngô Quyền và Phùng Hưng.

Như vậy, có thể thấy gạch đá ong đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình xây dựng của làng để làng mãi trở thành làng Việt cổ ở Việt Nam, là nơi lưu giữ nhiều ấn tượng cho du khách trong nước và khách nước ngoài.

Mặc dù hiện nay có nhiều vật liệu hiện đại hơn cho việc xây dựng nhưng vẫn không thể thay thế được những viên gạch đá ong đẹp mắt kia. Và những ngôi nhà cao tầng trông rất sang trọng mọc lên xung quanh cũng không che khuất được hay gây sự quan tâm hơn so với những ngôi nhà cổ bé thấp nhưng hiên ngang. Điều đáng mừng là dòng điện cao áp đã về tới ngôi làng cổ Đường Lâm, nó càng làm tăng vẻ đẹp cổ kính của những ngôi nhà cổ được ốp gạch đá ong và báo hiệu một tin mừng rằng Đường Lâm luôn tồn tại và phát triển.